Verzetsmonument

Naar aanleiding van een spoorwegongeval*) op 13 februari 1945 - nabij de Zwetbrug - waarbij zich geen persoonlijke ongelukken voordeden, besloot de Duitse bezetter 10 personen te fusilleren. Dit waren verzetsmensen die op dat moment vastzaten op de locatie Weteringschans te Amsterdam. De executie vond zonder vorm van proces op 17 februari 1945 plaats aan de Spaarndammerdijk nabij de voormalige ziekenbarak bij de 'Bosjes'. 

Dit waren:

• Pierre Hendrik de Booy 
• Hillebrandt Dirkzwager   
• Jan Dol
• Gabriël Philipsen
• Anton Vermaat
• Andries Pier de Visser
• Abraham Bonifacius van Waarden (allen uit Den Helder) 
• Dirk Albertus van Rees (uit Amsterdam) 
• Willem Pieter Speelman (uit Nieuwveen) 
• Louis Joseph Marie van der Weijden (uit Rotterdam)                           

 

Na de oorlog is zo snel mogelijk een gedenkteken bij de barak geplaatst in de vorm van een kruis. 

In 1949 werd een comité gevormd om een behoorlijk monument te laten plaatsen. Jan Willem Havermans uit Amsterdam kreeg de opdracht een beeld te maken.
De onthulling van dit monument vond plaats op 15 april 1950 op de Spaarndammerdijk nabij de afslag Batterijweg in het bijzijn van vele genodigden:   de familie van de slachtoffers, de burgemeesters uit Den Helder en Haarlemmerliede en Spaarnwoude, het comité en andere belangstellenden. Het beeld symboliseert het verzet en eert hen die daarbij het leven verloren. Het monument werd onthuld door de heer De Booij (vader van een van de slachtoffers).

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

In 1955 werd het verzetsbeeld verplaatst naar de sluisjes tussen de midden- en oostsluis, een prominentere plek. De leerlingen van de Margrietschool  zorgden in 2016 nog voor een verzorgde uitstraling van de plaats op de sluis.

Het plan om de sluisjes te renoveren heeft de gemeente Haarlemmerliede & Spaarnwoude doen besluiten het beeld  een nieuwe plek te geven bij de 50 jaar oude kastanjebomen aan het eind van de Dubbele Buurt nabij de kruising met de N200. Op vrijdag 14 april 2017 werd het monument geplaatst op zijn nieuwe locatie.

2021 oktober: Op zes plekken in de Haarlemmermeer werden gedenkkeien onthuld ter nagedachtenis aan degenen die omkwamen in de Tweede Wereldoorlog en die nog niet door de bestaande monumenten werden herdacht. De onthulling in het kader van 75 jaar bevrijding kon, in verband met corona niet eerder plaatsvinden.

 

De namen op de  gedenkkeien die zijn onthuld, zijn achterhaald door raadpleging van het gemeentearchief, het archief van de Oorlogsgravenstichting en de site van Het Joods Monument.

 

Maar nog kunnen tot op de dag van vandaag niet alle slachtoffers achterhaald worden. Vandaar dat op iedere gedenkplek één zwarte kei zonder tekst is neergelegd, opdat nadere invulling altijd, indien dit uit de archieven naar boven komt, mogelijk is.

Foto's: Beeldarchief Noord-Holland, Leo Kranenburg en Peter Vreeswijk

 

*) De groepscommandant van de marechaussee in Halfweg, de heer W.J. Krijkamp, omschreef de sabotageactie als volgt: ‘Van de stoomgoederentrein, komende uit de richting Amsterdam, zijn vier wagens uit de rails gelopen en ongeveer vijf meter rails van de spoorleggers (onderleggers) afgeslagen. Vermoedelijk is aldaar door onbevoegden een lading springstof aangebracht.’