Stoommachine Stoomgemaal Halfweg 100 jaar!

Stoomgemaal Halfweg viert dit jaar dat de 500 pk stoommachine 100 jaar oud is. Een scheprad stoomgemaal dat dankzij vrijwilligers nog steeds prima functioneert. Heel 2023 staat bol van activiteiten om dit heugelijke feit te vieren.

Stoomgemaal Halfweg is het oudste en grootste nog werkende scheprad stoomgemaal ter wereld. Het werd in 1852 gebouwd om na de droogmaking van het Haarlemmer meer het overtollige regen- en kwelwater af te voeren naar zee. Het heeft tot 1977 gewerkt als boezemgemaal voor het hoogheemraadschap van Rijnland.

UNIEK

Sindsdien wordt dit Rijksmonument door vrijwilligers in stand gehouden. Tussen begin april en begin november is het één weekend per maand geopend voor publiek en draait het onder stoom. Bezoekers kunnen dan even de unieke sfeer proeven van een stoomgemaal dat nog precies zo werkt als in de tijd toen er nog geen elektriciteit was: met stokers die kolen op het vuur scheppen, sissende stoom, de geur van smeerolie, een stampende stoommachine en bruisend water dat wordt voortgestuwd door zes enorme schepraderen.

De huidige, door Stork uit Hengelo gebouwde, stoommachine en de Babcock & Wilcox stoomketel van het gemaal werden in 1923 in gebruik genomen. Van de stoomketel waren er eerst twee. Eén daarvan is ontmanteld, zodat bezoekers kunnen zien hoe zo’n waterpijpketel er vanbinnen uitziet. De andere wordt nog gebruikt.

SPECIALE ACTIVITEITEN

Tijdens het jubileumjaar vinden in Stoomgemaal Halfweg diverse speciale activiteiten plaats, mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van Stichting voor de Buurt uit Zwanenburg. Er komt onder meer een fotowand met foto’s van de bouw en installatie van de stoommachine en de (toen nog twee) ketels in 1923, terwijl in de verbindingsgang tussen het ketelhuis en het machinegebouw een tentoonstelling wordt ingericht met bijzondere, historische objecten. 

START

Het jubileumjaar gaat op 31 maart van start met een bijeenkomst voor genodigden. Vanaf zaterdag 1 en 2 zondag april tot en met het eerste weekend van november zal het gemaal één weekend in de maand van 11.30 tot 16.30 uur geopend zijn voor publiek. De entreeprijs voor volwassenen is 10 euro en voor kinderen (van 5 t/m 17 jaar) 5 euro. De museumkaart is in het gemaal niet geldig.

Het is ook mogelijk om tijdens de stoomweekenden een combiticket te kopen, waarmee in dát weekend met korting zowel Stoomgemaal Halfweg als Haarlemmermeermuseum De Cruquius kunnen worden bezocht.

Foto's

1) 1922 Beeldbank Overijssel ( Collectie locatie Zwolle, Stork archief )

2, 3 en 4) 1977 Beeldbank stadsarchief Amsterdam

5) Beeldbank archief Noord-Holland